Güvenlik Görevlisi Nedir, Nasıl Olunur?

Günümüzde, bireylerin ve kurumların güvenliği her zamankinden daha büyük bir öneme sahip. Yaşam alanlarımızdan işyerlerimize, okullardan kamu binalarına kadar birçok noktada huzur ve güvenliğin sağlanmasında kilit rol oynayan profesyoneller bulunmaktadır: Güvenlik Görevlileri. Gerekli eğitimleri almış, belirli yetkilere sahip bu kişiler, olayları önlemek, düzeneği korumak ve gerektiğinde duruma müdahale etmekle sorumludur. Peki, güvenlik görevlisi tam olarak kimdir, ne gibi görevleri vardır ve bu önemli mesleği icra etmek için hangi adımları atmak gerekir?

Güvenlik Görevlisi Ne Demek?

Türkiye'de yasal tanımıyla "Özel Güvenlik Görevlisi (ÖGG)", 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında, özel güvenlik şirketlerinde veya kendi bünyesinde özel güvenlik birimi kuran kurumlarda istihdam edilen, kanunda belirtilen yetkiler çerçevesinde koruma ve güvenlik hizmeti sunan kişidir. Özel güvenlik görevlileri, genel kolluk kuvvetlerinden (polis, jandarma) farklı olarak, görevli oldukları sınırlı alanda ve belirli yetkilerle hareket ederler.

Güvenlik görevlilerinin temel amacı; korumakla yükümlü oldukları kişi, yer veya nesnelerin güvenliğini sağlamak, olası tehlikeleri önlemek, suç işlenmesini engellemek ve meydana gelen olaylara yetkileri dahilinde müdahale etmektir. Kamu düzeninin korunmasına dolaylı olarak katkıda bulunurlar ve gerektiğinde genel kolluk kuvvetlerine yardımcı olurlar.

Güvenlik Görevlisi Ne İş Yapar? Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Özel güvenlik görevlilerinin görev ve sorumlulukları, 5188 sayılı Kanun'da ve görev yaptıkları yerin özel talimatlarında detaylı olarak belirtilmiştir. Genel olarak bir güvenlik görevlisinin yerine getirdiği başlıca görev ve sorumluluklar şunlardır:

• **Kontrol ve Denetim:** Giriş-çıkış noktalarında kimlik kontrolü yapmak, kişilerin üstlerini veya araçlarını aramak (kanunda belirtilen şartlara ve yetkilere göre), eşyaların (çanta, paket vb.) kontrolünü yapmak.
• **Devriye Görevi:** Görevli oldukları alan içinde belirli aralıklarla veya düzensiz olarak devriye gezerek güvenliği sağlamak, olası riskleri (güvenlik açıkları, şüpheli durumlar) tespit etmek.
• **Güvenlik Sistemlerini İzleme:** Kamera (CCTV) sistemleri, alarm sistemleri, X-ray cihazları gibi güvenlik teknolojilerini kullanarak ortamı sürekli izlemek ve anormal durumları tespit etmek.
• **Olaylara Müdahale:** Kanunla kendilerine verilen yetkiler dahilinde, görev alanlarında meydana gelen hırsızlık, kavga, taciz gibi olaylara ilk müdahaleyi yapmak, şüphelileri yakalamak (suçüstü halinde) ve genel kolluğa teslim etmek.
• **Raporlama:** Meydana gelen tüm önemli olayları, tespit edilen riskleri veya yapılan müdahaleleri detaylı olarak raporlamak (olay yeri, zamanı, ilgili kişiler, yapılanlar vb.).
• **Yönlendirme ve Bilgilendirme:** Görev alanına gelen kişileri ilgili yerlere yönlendirmek, kurallar hakkında bilgi vermek.
• **Acil Durum Yönetimi:** Yangın, deprem gibi acil durumlarda tahliye süreçlerine yardımcı olmak, insanların güvenliğini sağlamak. Temel ilkyardım bilgisine sahip olmak (eğitim kapsamında verilir) ve gerektiğinde uygulamak.
• **Düzenin Sağlanması:** Görev alanında genel düzeni ve huzuru sağlamak, kalabalık kontrolü yapmak.
• **Eşya Kontrolü:** Unutulan veya bulunan eşyalarla ilgili tutanak tutmak ve prosedürleri uygulamak.
• **Silah Kullanımı (Silahlı Görevliler):** Kanunda belirtilen meşru müdafaa veya zor kullanma sınırları içinde silah taşıma ve kullanma yetkisini sorumlulukla yerine getirmek.

Güvenlik görevlisi, sadece fiziksel olarak varlık göstermekle kalmaz, aynı zamanda proaktif olarak riskleri belirleyen, iletişim kuran ve yasal çerçevede hareket eden profesyoneldir.

Güvenlik Görevlisi Olmak İçin Hangi Eğitimi Almak Gerekir?

Özel güvenlik görevlisi olmak için, 5188 sayılı Kanun'un belirlediği özel eğitimleri tamamlamak zorunludur. Bu eğitimler, İçişleri Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış özel güvenlik eğitim kurumlarında verilir.

• **Silahsız Özel Güvenlik Eğitimi:** Lise veya dengi okul mezunu olan ve 18 yaşını doldurmuş (güncel kanunlara göre bu yaş şartı değişebilir, genellikle 18 yaş tamamlanmış olması yeterlidir, ancak silahlı için 21'dir) kişiler başvurabilir. Eğitim süresi 100 ders saatidir (temel eğitim).
• **Silahlı Özel Güvenlik Eğitimi:** Lise veya dengi okul mezunu olan ve 21 yaşını doldurmuş kişiler başvurabilir. Eğitim süresi 120 ders saatidir (temel eğitim + silah bilgisi ve atış eğitimi).

Eğitimler; özel güvenlik hukuku ve genel kollukla ilişkiler, güvenlik sistem ve cihazları, etkili iletişim, temel ilkyardım, olay yeri koruma, yangın güvenliği, afetlerde hareket tarzı, kişi koruma, uyuşturucu madde bilgisi, kalabalık yönetimi, güvenlik tedbirleri, silah bilgisi ve atış (silahlı eğitimde) gibi konuları kapsar.

Eğitimi tamamlayan adaylar, Emniyet Genel Müdürlüğü veya Jandarma Genel Komutanlığı tarafından belirlenen tarihlerde yapılan yazılı ve (silahlı eğitim alanlar için) uygulamalı sınava girerler. Bu sınavlarda başarılı olanlar, özel güvenlik kimlik kartı başvurusunda bulunma hakkı kazanırlar.

Özel güvenlik kimlik kartı 5 yıl süreyle geçerlidir. Süresi dolan kartları yenilemek için "yenileme eğitimi" almak zorunludur. Yenileme eğitimleri daha kısa sürelidir.

Güvenlik Görevlisi Olma Şartları Nelerdir?

5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun, özel güvenlik görevlisi olmanın şartlarını net bir şekilde belirlemiştir. Bu şartları taşıyan kişiler özel güvenlik eğitimine katılabilir ve başarılı olmaları halinde özel güvenlik kimlik kartı alabilirler:

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak.
• En az lise veya dengi okul mezunu olmak (Bazı istisnalar veya eski düzenlemeler olsa da, güncel uygulamada genellikle lise mezuniyeti beklenir).
• Silahsız görev için 18 yaşını doldurmuş olmak. Silahlı görev için 21 yaşını doldurmuş olmak.
• Görevin yapılmasına engel olabilecek fiziki ya da akıl sağlığı sorunu, bedensel engel veya bulaşıcı hastalığı bulunmamak (Bu durum, tam teşekküllü bir hastaneden alınacak "Özel Güvenlik Görevlisi Olur" ibareli sağlık kurulu raporu ile belgelenir).
• 5188 sayılı Kanun'un 10. maddesinde belirtilen suçlardan mahkum olmamak (Bu maddede yüz kızartıcı suçlar, terör suçları, uyuşturucu madde suçları gibi özel güvenlik görevi yapmaya engel teşkil eden suçlar listelenir). Yapılacak güvenlik soruşturmasının olumlu sonuçlanması gerekir.
• Özel güvenlik temel eğitimini başarıyla tamamlayarak sınavda başarılı olmak.
• Silahlı görev yapacaklar için silah eğitimi ve atış sınavında başarılı olmak.
• Valilik tarafından verilen Özel Güvenlik Kimlik Kartına sahip olmak.

Bu şartlardan herhangi birini taşımayan kişi özel güvenlik görevlisi olarak çalışamaz. Şartların devamlılığı da önemlidir; sonradan bu şartlardan birini kaybeden kişinin kimlik kartı iptal edilebilir.

Güvenlik Görevlisi Çalışma Koşulları

Özel güvenlik görevlilerinin çalışma koşulları, görev yaptıkları yere, sektöre ve firmanın politikalarına göre değişiklik gösterir. Genel olarak karşılaşılabilecek çalışma koşulları şunlardır:

• **Çalışma Saatleri:** Genellikle vardiyalı çalışma sistemi yaygındır. 8 saatlik, 12 saatlik veya popüler olan "2+2+2" veya "2+2+4" (iki gündüz, iki gece, iki izin veya iki gündüz, iki gece, dört izin) gibi çalışma düzenleri uygulanabilir. Hafta sonu ve resmi tatillerde çalışma da yaygındır.
• **Ortam:** Görev yapılan yer çok çeşitli olabilir (açık alan, kapalı alan, şantiye, ofis içi vb.). Hava koşullarına veya ortamın fiziksel şartlarına maruziyet söz konusu olabilir.
• **Fiziksel Aktivite:** Devriye görevleri, kapıda ayakta durma gibi fiziksel aktivite gerektirebilir. Uzun süre ayakta durmak veya yürümek gerekebilir.
• **Stres ve Risk:** Olaylara müdahale etme, şüphelilerle karşılaşma veya kriz durumlarını yönetme potansiyeli nedeniyle meslek stresli olabilir ve belirli riskler içerebilir. Silahlı görevliler için risk daha fazladır.
• **Monotonluk ve Dikkat:** Özellikle sakin geçen vardiyalarda, uzun süre dikkatli ve tetikte kalmak zorlayıcı olabilir.
• **Üniforma Giyme Zorunluluğu:** Görev sırasında özel güvenlik üniforması giymek zorunludur.
• **Yalnız veya Ekip Halinde Çalışma:** Görev yerine göre tek başına veya bir ekibin parçası olarak çalışılabilir.

Meslek, rutin dışı durumlarla karşılaşma potansiyeli taşıması ve sürekli dikkat gerektirmesi nedeniyle dinamik bir yapıya sahiptir. Çalışma koşulları, görevlinin fiziksel ve zihinsel dayanıklılığını zorlayabilir.

Güvenlik Görevlisi Mesleğinin Özellikleri

Başarılı ve etkin bir özel güvenlik görevlisinde bulunması gereken bazı temel kişisel özellikler ve yetkinlikler vardır. Bu özellikler, görevlerin yerine getirilmesinde ve olası sorunların çözümünde kritik rol oynar:

• **Dikkatli ve Gözlemci Olma:** Çevreyi sürekli olarak gözlemleyebilme, anormal durumları veya şüpheli kişileri fark edebilme yeteneği çok önemlidir.
• **Sorumluluk Sahibi Olma:** Korumakla yükümlü olduğu alanın, kişilerin veya nesnelerin güvenliğinden sorumlu olma bilinci yüksek olmalıdır.
• **Güvenilirlik ve Dürüstlük:** Mesleğin temelidir. Dürüst, sözüne güvenilir ve etik değerlere bağlı olmak şarttır.
• **Sakin ve Soğukkanlı Olma:** Baskı altında, stresli veya tehlikeli durumlarda panik yapmadan, sakin ve soğukkanlı bir şekilde düşünebilme ve hareket edebilme yeteneği önemlidir.
• **İletişim Becerileri:** Hem vatandaşlarla nazik ve etkili iletişim kurabilme hem de gerektiğinde genel kolluk veya acil durum birimleriyle (polis, jandarma, itfaiye, sağlık) net ve anlaşılır iletişim kurabilme becerisi.
• **Problem Çözme Becerisi:** Karşılaşılan küçük sorunları veya anlaşmazlıkları yetkisi dahilinde, akıllıca ve mümkünse gerilimi tırmandırmadan çözebilme yeteneği.
• **Fiziksel ve Zihinsel Dayanıklılık:** Uzun ve düzensiz çalışma saatlerine, fiziksel aktiviteye ve zihinsel olarak tetikte kalma ihtiyacına dayanabilme.
• **Kurallara Bağlılık:** 5188 sayılı Kanun'a, yönetmeliklere, şirket prosedürlerine ve üstlerinden aldığı talimatlara kesinlikle uyma.
• **Güler Yüzlü ve Yardımsever Olma:** Özellikle kamuya açık alanlarda görev yaparken, güvenlik sağlarken aynı zamanda nazik ve yardımsever bir tavır sergilemek, müşteri memnuniyetini de etkiler.

Bu özellikler, bir güvenlik görevlisinin sadece bir bekçi olmaktan öteye geçerek, bulunduğu ortamın güvenliğini aktif olarak sağlayan, saygın ve etkin bir profesyonel olmasını sağlar.

Güvenlik Görevlisi Hangi Sektörlerde Çalışır?

Özel güvenlik hizmeti, güvenliğe ihtiyaç duyulan hemen her yerde gerekli olduğu için güvenlik görevlileri çok çeşitli sektörlerde ve mekanlarda iş imkanı bulabilirler. Başlıca çalışma alanları şunlardır:

• **Alışveriş Merkezleri ve Perakende Sektörü:** Mağazaların ve AVM'lerin güvenliği, müşteri yönlendirme, olaylara müdahale.
• **Fabrikalar ve Sanayi Tesisleri:** Giriş-çıkış kontrolü, devriye, sabotaj ve hırsızlık önleme.
• **Bankalar ve Finans Kuruluşları:** Bina güvenliği, nakit transfer güvenliği (silahlı görevliler).
• **Siteler ve Konut Alanları:** Site giriş-çıkış kontrolü, devriye, sakinlerin güvenliğini sağlama.
• **Hastaneler ve Sağlık Kurumları:** Bina ve personel güvenliği, acil servis güvenliği, hasta/ziyaretçi yönlendirme.
• **Okullar ve Üniversiteler:** Kampüs ve bina güvenliği, öğrenci/personel güvenliği.
• **Kamu Kurumları:** Bakanlık binaları, adliye sarayları, belediyeler gibi kamu binalarının giriş ve çevre güvenliği (genellikle Kamu Personeli Seçme Sınavı - KPSS ile alım yapılır).
• **Oteller ve Turistik Tesisler:** Misafir ve personel güvenliği, bina güvenliği.
• **Havaalanları, Limanlar, Garlar:** Terminal ve çevre güvenliği, yolcu ve eşya kontrolü (özel eğitim ve sertifikasyonlar gerekebilir).
• **Konser Alanları, Stadyumlar ve Etkinlik Mekanları:** Etkinlik güvenliği, kalabalık yönetimi, giriş kontrolü.
• **Holdingler ve Özel Şirket Binaları:** Genel bina güvenliği, personel ve ziyaretçi kontrolü.
• **Şantiyeler:** Malzeme ve ekipman güvenliği, giriş-çıkış kontrolü.

Özel güvenlik görevliliği, yasal düzenlemelere tabi, sürekli dikkat ve sorumluluk gerektiren bir meslektir. Gerekli eğitim ve şartları taşıyan, dürüst, dikkatli ve sorumluluk sahibi bireyler için kamu veya özel sektörde geniş iş imkanları sunar. Güvenliği sağlamak ve insanlara huzurlu ortamlar sunmak isteyenler için önemli ve saygın bir meslektir.